دانایی یعنی دانستن و دانایی مؤثر یعنی عمل کردن به دانسته‌ها

جلسه پنجم از دوره دوم کارگاه‌های آموزشی خصوصی همسفران کنگره۶۰ نمایندگی طارم به استادی راهنما همسفر منیژه، نگهبانی همسفر بهناز و دبیری همسفر زری با دستور جلسه «دانایی، دانایی مؤثر و سواد» روز دوشنبه ۳ شهریورماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۶:۰۰ آغاز به کار کرد.

خلاصه سخنان استاد:

خدا را شکر می‌کنم که امروز در جمع شما عزیزان هستم. همچنین از ایجنت همسفر پروانه‌ و مرزبان‌ها کمال تشکر را دارم که این فرصت را در اختیار بنده گذاشتند تا در این جایگاه خدمت کنم. دستور جلسه‌ این‌ هفته «دانایی، دانایی مؤثر و سواد» است. پیش‌تر تصور می‌کردم همه‌چیز به سواد بستگی دارد؛ یعنی اگر فردی باسواد باشد حتماً انسان فهمیده‌ای هم هست؛ اما در زندگی بارها مشاهده کردم که برخی افراد با وجود داشتن سواد و مدرک بالا شخصیت و رفتار درستی نداشتند. در آن زمان به این موضوع فکر نمی‌کردم که چرا چنین رفتار یا کرداری دارند؛ تنها همین برایم کافی بود که باسواد باشند؛ اما پس از آشنایی با کنگره متوجه شدم دانایی به سواد نیست.

همان‌طور که در کتاب عبور از منطقه ۶۰ درجه زیر صفر نیز آمده است: «دانایی به سواد نیست، همان‌طور که انسان بودن به لباس نیست». به یاد دارم همسایه‌ای داشتیم پیرمردی که دچار آلزایمر شده بود؛ اما همیشه بیتی از شعر را زمزمه می‌کرد که برای من بسیار جالب بود. «تن آدمی شریف است به جان آدمیت   نه همین لباس زیباست نشان آدمیت». واقعاً چنین است. ممکن است فردی هم لباس زیبا و شیک بپوشد و هم باسواد باشد؛ اما اگر رفتار و کردار درستی نداشته باشد به قول آقای مهندس مانند آن است که خطی زشت را با طلا بنویسیم.

استاد امین در این زمینه برای ما روشن کرده‌اند که میزان دانایی هر فرد از سه ضلع تشکیل می‌شود. تفکر، تجربه و آموزش؛ آموزش به معنای کسب دانش و معرفت است. انسان می‌تواند با تفکر به عمل سالم برسد و از طریق تجربه به عدالت دست یابد؛ بنابراین برای رسیدن به دانایی باید مسائل زیادی را حل کنیم چرا که حل کردن مسائل نوعی قدرت است. در دانایی ما ماهیت مسائل را درک می‌کنیم؛ برای مثال فردی ممکن است بلد باشد بمب بسازد؛ این می‌شود سواد؛ اما این‌که کجا و چگونه از آن استفاده کند همان دانایی است.

ما دو نوع دانایی داریم دانایی و دانایی مؤثر. دانایی یعنی دانستن و دانایی مؤثر یعنی عمل کردن به دانسته‌ها، تفاوت زیادی میان دانستن و توانستن وجود دارد. برای نمونه من می‌دانم اگر به کنگره بیایم حالم خوب می‌شود و علم درست زندگی کردن را یاد می‌گیرم، همه‌ این‌ها را می‌دانم؛ اما اگر حضور پیدا نکنم دانسته‌هایم فقط در حد حرف باقی می‌ماند.

بسیاری از انسان‌ها مسائل زیادی را می‌دانند؛ اما نمی‌توانند آن‌ها را به‌کار بگیرند؛ به همین دلیل میزان دانایی مؤثرشان کمتر از میزان دانایی‌شان است. همیشه این مثال را می‌زنم مانند آن است که انباری پر از وسیله داشته باشیم؛ اما نتوانیم از آن‌ها استفاده کنیم و دانستن بدون به‌کارگیری سودی ندارد. حالا پرسش این است که چرا چنین اتفاقی رخ می‌دهد؟ دلیل آن ضعف در یکی از اضلاع دانایی است؛ برای مثال ممکن است من بدانم عصبانیت نتیجه‌ خوبی ندارد؛ اما باز هم عصبانی شوم و این نشان می‌دهد یکی از اضلاع دانایی در من رشد نکرده است.

دانایی مؤثر زمانی اتفاق می‌افتد که هر سه ضلع به‌طور یکسان رشد کنند. اگر یکی از اضلاع ضعیف باشد رشد ما ناقص خواهد بود و نمی‌توانیم به دانسته‌هایمان عمل کنیم. نکته‌ جالب این است که اغلب ما به سراغ بخش‌هایی می‌رویم که در آن‌ها قوی هستیم و ضعف‌هایمان را رها می‌کنیم، خود من در آموزش قوی بودم و در تفکر هم تا حدی موفق بودم؛ اما در تجربه ضعیف عمل می‌کردم. زمانی‌ که روی ضعفم کار کردم تازه متوجه شدم زندگی برایم معنای دیگری پیدا کرده و احساس کردم واقعاً در حال رشد هستم.

همچنان نیز تمرکز من روی همین ضلع یعنی تجربه است؛ البته در این مسیر وسوسه‌ها همیشه وجود دارند. شیطان با تصویرسازی‌های زیبا به سراغ ما می‌آید؛ امروز جلسه نرو و کمی استراحت کن یا می‌خواهی پیام کنگره را به کسی بدهی؟ بی‌خیال شو؛ اگر بفهمد مصرف‌کننده داشته‌ای بد می‌شود یا یک غیبت کوچک اشکالی ندارد، بگذار کمی دلت خوش شود؛ اما وقتی به فرمان عقل و دانایی فکر کنیم می‌توانیم تصمیم درستی بگیریم. شاید تصمیم درست گرفتن سخت باشد؛ اما این همان راه درست زندگی کردن است و حداقل نتیجه‌ای که دارد، آرامش و حال خوش است.

در کنگره هدف فقط درمان اعتیاد مسافرانمان نیست، من همیشه گفته‌ام اعتیاد تنها یک بهانه بود؛ مثل یک کارت دعوت بود برای همه‌ ما تا وارد این مسیر شویم. هدف اصلی کنگره رسیدن به تعادل و آموزش است و بدون دانایی مؤثر، رسیدن به تعادل و آرامش امکان‌پذیر نیست. امیدوارم بتوانیم قدم‌‌به‌‌قدم دانایی خود را به دانایی مؤثر تبدیل کنیم تا هم خودمان و هم اطرافیان‌مان حال خوبی داشته باشند. چرا که اگر من درون خود را تغییر دهم، دنیای اطرافم هم تغییر خواهد کرد.

مرزبانان کشیک: همسفر سمیه و مسافر محمد
ویرایش و ارسال: همسفر مرضیه رهجوی راهنما همسفر پروانه (لژیون دوم) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی طارم