درمان اعتیاد فقط یک‌راه دارد، گفتگو مهندس دژاکام با مجله جامعه پویا

مدیرعامل کنگره60 : درمان اعتیاد فقط یک‌راه دارد .

ترک اعتیاد شیوه‌های مختلفی دارد و به‌نوعی می‌توان گفت کارشناسان حوزه ترک اعتیاد هنوز هم در حال آزمون‌وخطا هستند ؛ اما حسین دژاکام ، مدیرعامل جمعیت کنگره60 ، می‌گوید بهترین شیوه درمان را اجرائی می‌کنند و آمار هم این موضوع را تائید می‌کند . با او درباره این ادعا و مسائل مربوط به ترک اعتیاد گفتگو کرده‌ایم .

شما در کنگره 60 از شیوه‌های سنتی استفاده می‌کنید یا از شیوه‌های مدرن ؟

شیوه ما یک شیوه علمی است که تجربه‌شده ؛ علمی که تجربه‌شده باشد ، سند بدون نقص است و جوابگو است ؛ نه سنتی و نه مدرن .

یعنی تلفیقی از این دو شیوه است یا اینکه یک شیوه کاملاً منحصربه‌فرد است ؟

تلفیق نیست ؛ البته در روش سنتی بخش‌هایی از این شیوه داشته‌ایم که می‌گفت « ترک افیون را به‌جز تقلیل نیست / اندک‌اندک از یاران دغل باید گریخت »  ؛ اما آن چیزی که در طب بوعلی سینا و در شیوه‌های سنتی بود ، در مدت کوتاه 20 ، یا 30 روزه این کار را می‌خواستند انجام دهند . یا تریاک را کم می‌کردند یا آب شیره درست می‌کردند . درمانی که ما انجام می‌دهیم ، حداقل میانگین ۱۱ ماه زمان می‌برد . به‌مرورزمان در ۱۱ ماه میزان مصرف را کم می‌کنیم بعد ناگهان مصرف را قطع می‌کنیم و تا مدتی شربت تریاک می‌دهیم و بعد شربت تریاک هم قطع می‌شود . از طرفی مسائل روانی را هم در ترک در نظر داریم .

شما اساس کار را از کجا آوردید ؟

تصادفی پیش آمد ، اگر می‌گویم تصادفی یعنی مثل نیوتن وقتی سیب به زمین افتاد ، گفت برای چه افتاد زمین ! و بر اساس آن تحقیقات شروع شد . آن موقع پذیرفته بودم مصرف‌کننده هستم. من چندین سال ماه رمضان روزه گرفتم و اواخر ، هم روزه می‌گرفتم و هم مواد مصرف می‌کردم . اساس تنظیم زمان ازآنجا شروع شد که به‌عنوان یک مصرف‌کننده ، باید در روز چقدر و چه زمانی مصرف کنم . میزانی که در روز مصرف می‌کردم ، مشخص بود و بعد کم‌کم در زمان‌های خاص این مصرف کاهش داده شد و به صفر رسید .

حدود 20 سال است که فعالیت می‌کنید ؛ در این 20 سال چه تعداد مراجعه‌کننده و چه تعداد موفقیت داشته‌اید ؟

با مدرک بین چهارتا پنج هزار نفر در سال را در 50 مرکز کل کشور به رهایی می‌رسانیم . به هر مرکز صد تا 50 نفر در سال مراجعه می‌کنند البته الآن آمار نسبت به سالهای گذشته بالاتر رفته است. آن موقع یک مرکز بود که بعد بیشتر شد . از آن روزی که شروع کرده‌ایم ، حدود 20 هزار در 20 سال به درمان قطعی رسیده‌اند ؛ نه اینکه ترک اعتیاد کرده باشند .

تفاوت ترک و درمان را در چه می‌بینید ؟

اعتیاد در گروه بیماری‌ها جزء اختلال می‌آید . یک سری بیماری داریم ، یک سری اختلالات داریم . اعتیاد جزء اختلالات است مثل اسکیزوفرنی ، مثل دوقطبی ، بای پلار و بیماری روانی . این‌جوری این‌ها اختلال است و اعتیاد هم در گروه اختلالات قرار می‌گیرد و به همین دلیل تحت نظر روان‌پزشک است . وقتی ما نگاه کردیم ، دیدیم که اعتیاد در قسمت جسم و روان و قسمت تفکر تخریب ایجاد می‌کند و در سه ناحیه انسان اختلال به وجود می‌آورد . در قسمت جسم و روان و در جهان‌بینی . اگر این سه قسمت را درمان کنیم ، اختلال درمان خواهد شد . اگر فقط مواد را قطع کنیم می‌شود ترک . در کمپ یا 20 روزه ، دارو می‌دهند یا فرد مردانگی می‌کند و مصرف نمی‌کند ؛ اما در درمان اعتیاد ، به لحاظ روانی نیز فرد وابستگی را از دست می‌دهد .

چند درصد از مراجعه‌کنندگان به شما ، درمان می‌شوند ؟

اگر سرانگشتی بگویم ، نصف افرادی که برای درمان وارد کنگره60 می‌شوند ، به آخر خط می‌رسند و ترک می‌کنند . 50 درصد اگر بمانند و به درمان برسند ، برگشت آن‌ها زیر 10 درصد است و این رقم ، رقم عجیبی است . چون در جهان دو ، سه درصد درمان است و برگشت 97 ، 98 درصد است .

نظر شما درباره شیوه‌های کلینیکی و «ان جی او» های دیگر چیست ؟

ما همه باهم کار می‌کنیم و هر کس هر کاری کند ، مفید است و می‌گوییم هر کس کمکی به یک معتاد کند ، ارزشمند است ؛ اما من معتقدم بازار آشفته شده است ؛ عطار ترک اعتیاد دارد ، نیروی انتظامی ترک می‌دهد ، در بازداشتگاه ترک می‌دهند ، قاضی می‌گوید زندانی می‌کنم ترک می‌دهم ، خانواده‌ها در زیرزمین ترک می‌دهند ، کمپ می‌گوید من ترک می‌دهم ، یکی دیگر می‌گوید با آب سرد ترک می‌دهم و ... . هزار راه درمان ارائه‌شده است که درست نیستند . اعتیاد جزء بیماری نیست . می‌گوییم بیماری است ؛ اما جزء اختلالات است ، مثل بیماری روانی . برای همین اینکه بگوییم همه راه‌ها درست است ، نه همه راه‌ها درست نیست ؛ حتی آسیب هم ممکن است بزند . درمان اعتیاد فقط یک‌راه دارد که ترک در یک پروسه زمانی برنامه‌ریزی‌شده است .

در این 20 سالی که شیوه‌ای شخصی را فراگیر کرده‌اید ، هیچ‌وقت فکر کردید کسی که اشتباه می‌کند ، خودتان باشید ؟

نتیجه‌اش را می‌بینیم . هنوز در دنیا می‌گویند شیشه درمان ندارد ؛ اما هفته پیش تیم راگبی کنگره60 ، قهرمان لیگ استان تهران شده است . سال گذشته تیم کنگره 60 قهرمان لیگ برتر کشور شد که بازیکنان آن مصرف‌کننده شیشه بودند . پنج سال ، شش سال ، هفت سال است که درمان شده‌اند و حی حاضر وجود دارند . اگر راه درست نبود ، 50 مرکز در کشور نبود که همه رایگان کار کنند و یک نیروی حقوق‌بگیر هم نداریم . برای چه آن‌ها کار می‌کنند ؟ چون به درمان رسیده‌اند .

شما الآن بپرسید آقای عطار این قرص‌ها را برای چه می‌دهید ؟ می‌گوید برای اینکه مواد نکشد . آقای کمپ شما برای چه آن‌ها را نگه می‌دارید ؟ می‌گوید برای اینکه مصرف نکند . آقای متخصص این قرص‌ها را برای چه می‌دهید ؟ می‌گوید برای اینکه مصرف نکند . برای اعتیاد ، قرص برای چه می‌دهید ؟ برای کجای بدن می‌دهید ؟ چه عملی انجام می‌دهد ؟ چه‌کاری می‌کند ؟ چه را درست می‌کند ؟ چقدر زمان می‌برد ؟ این‌ها سؤال‌هایی هستند که باید پرسید . همه می‌گویند این کار را انجام می‌دهیم که مصرف نکنند ؛ پاسخ آن‌ها قطعاً این است . کسی نمی‌گوید من این را می‌دهم برای اینکه اتفاقی در مغز معتاد بیفتد . این را نداریم .

باید بررسی شود دقیقاً کجای جسم فرد تخریب می‌شود که باید درمان شود که می‌شود همان آسیب‌شناسی یا فیزیولوژی یا پاتوفیزیولوژی . دوم چه برنامه‌ریزی برای درمان قسمت تخریب‌شده دارید ؟ به‌عبارت‌دیگر ، با دارو چگونه می‌توان قسمت‌های تخریب‌شده را ترمیم کرد ؟ درمان چگونه است ؟ سوم اینکه برای رسیدن به درمان قطعی ، تا قطع کامل کلیه داروها ، چقدر زمان لازم است .

شیوه شما تا حدودی شبیه شیوه‌های کلینیکی است که در ایران وجود دارد ؛ بستری می‌کنند ، مشاوره و روان‌درمانی انجام می‌دهند .

نه شباهتی ندارد ، چون ما کسی را نگه نمی‌داریم ، اینجا بعدازظهر ساعت پنج کلاس شروع می‌شود تا ساعت مثلاً هشت ، هشت و نیم شب . سر کلاس می‌آیند ، می‌نشینند و بعد به خانه می‌روند . داروها را هم می‌نویسم از کلینیک بگیرند .

کمی به عقب‌تر برگردیم ، شما چه مدت و چه چیزهایی مصرف می‌کردید ؟

من نزدیک سه ، چهار سال نامزد اعتیاد بودم و 17 سال مصرف‌کننده فیکس بودم . حدود 20 سال مصرف کردم . مصرف عمده‌ام الکل و تریاک بود ؛ حشیش هم گاهی می‌کشیدم .

شما حشیش مصرف می‌کردید که الآن مثل سیگار استفاده می‌کنند . این می‌تواند استفاده مواد مخدر را به همراه داشته باشد یا خیر ؟

می‌تواند داشته باشد ، می‌تواند نداشته باشد . البته من از آن‌هایی هستم که موافق آزادسازی مواد مخدر هستم .

آزادسازی یعنی این طرح دولتی شدن فروش مواد مخدر ؟

هم دولتی شدنش و هم فروش آن ؛ هر چه باشد . اگر به من باشد من خیلی افراطی هستم و می‌گویم اصلاً رها کنید هر کس می‌خواهد برود هروئین بکشد ، همه را بازکنید ؛ نظر شخصی من این است .

استدلال شما چیست ؟

سؤالم این است که الآن از مبارزات با مواد مخدر چند سال می‌گذرد ؟ چند سال است داریم با مواد مخدر می‌جنگیم ؟ در این سال‌ها توانسته‌ایم جلویش را بگیریم ؟ تریاک و هروئین همه‌جا هست و هر کس بخواهد می‌کشد . فقط تنها قضیه‌ای که فرق دارد ، باید گران بخرند . وقتی گران است مشکلات دیگری درست می‌شود . به‌هرحال مصرف دائمی و یومیه مواد مخدر کمترین موضوعش این است که فرد باید در یک ساعت مشخصی مواد مصرف کند ، بقیه حواشی آن است ، حواشی مسائل مشکل‌ساز است .

الآن چون مواد جرم است ، برای جوان‌ها اکشن است ، هیجان دارد ، چند شهید دادیم برای این قضیه ؟ نتیجه‌اش چه شده است ؟

خود شما چه شد که مصرف را شروع کردید ؛ گفتید حشیش و الکل و تریاک مصرف کرده‌اید ؟

من سابق در تهران دانشجو بودم ، در خانه دانشجویی بودم و چندین سال ، هم‌کلاسی‌هایم تریاک می‌کشیدند . من نمی‌کشیدم ، گاهی حشیش می‌کشیدم ، دیدم مدام می‌کشند ، گفتم ببینم چه مزه‌ای می‌دهد . خب زمان قدیم نوشیدن الکل آزاد بود . بعد که انقلاب شد ، جمع شد . دیدیم این‌ها هنوز تریاک می‌کشند ، گفتیم ببینیم چطوری است ، چه مزه‌ای می‌دهد . حالا شوخی شوخی و از روی کنجکاوی ما هم ذره‌ذره کشیدیم ؛ همین ! خیلی ساده !

خب همین می‌تواند دوباره اتفاق بیفتد و درباره افراد دیگری تکرار شود . شما این را خطرناک نمی‌بینید ؟

باید اطلاع بدهیم ، اطلاعات درست بدهیم . یک سری اطلاعات را باید منتقل کنیم . من معتقد به آزادسازی هستم . باید ببینیم چه می‌کنیم ، باید ازاین‌جهت آموزش دهیم ، آموزش درست .

آموزش درست یعنی چه ؟ من اگر بخواهم آموزش درست بدهم ، می‌گویم آقایان محترم شما یک‌بار تریاک بکشید ، معتاد نمی‌شوید ، پنج بار هم بکشید نمی‌شوید ، باید صدبار تریاک بکشید تا معتاد شوید ، ولی سفر هزار فرسخی از یک‌قدم شروع می‌شود . من هم همین فکر را می‌کردم ، فکر می‌کردم و به من گفتند اگر یک‌بار بکشی معتاد می‌شوی ، من 10 بار کشیدم ولی معتاد نشدم . گفتم من جوانم ، مهندسم ، ورزشکارم ، با بقیه فرق می‌کنم ، من هرگز معتاد نخواهم شد . با اطمینان کامل به اینکه معتاد نمی‌شوم ، کشیدم و معتاد شدم . ولی اگر کسی به من می‌گفت که فرایند معتاد شدن این است ، چند ماه طول می‌کشد تا معتاد شوی ، حواست جمع باشد . خب من در کارم تجدیدنظر می‌کردم ؛ یعنی اطلاعات دقیق بدهیم نه اینکه بخواهیم بترسانیم و بگوییم شما لب به هروئین بزنی معتاد می‌شوی .

شما چه فرایندی را برای ترک ، طی کردید ؟

الکل و حشیش را حذف کردم ، فقط تریاک ماند . تریاک هم که ؛هم کشیدنی و هم خوردنی بود . کشیدنی را هم حذف کردم ، به خوردن اکتفا کردم . در خوردنم هم جدول آمد هر 21 روز حدود 20 درصدش را کم کردم تا به نقطه صفر رسید . در کتاب عبور از منطقه 60 درجه زیر صفر در دانشگاه تهران هم هست ، می‌توانید بگیرید مطالعه کنید .

شما معتقد هستید اگر کسی صد در صد مراحل را انجام دهد ، قطعاً به درمان می‌رسد ؟

اگر پروسه را به‌درستی طی کند ، به درمان می‌رسد .

مجله جامعه پویا