شربت اپیوم تأثیر قابل‌توجهی بر عملکرد هماهنگ آلکالوئیدهای مختلف دارد؛ درحالی‌که تجربه ثابت کرده است که آلکالوئیدها به‌تنهایی چنین عملکردی ندارند. شربت تریاک در سال ۱۳۹۰ توسط مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران با همکاری جمعیت احیاء انسانی کنگره۶۰ درمان اعتیاد با پروتکل داروهای آگونیست اجرا شد و در طی چند مرحله ۵۰۰۰ مصرف‌کننده مواد مخدر افیونی با روش DST و داروی اپیوم به درمان کامل رسیدند. هم‌اکنون در ایران، کلینیک‌های درمان اعتیاد در کنار متادون، شربت تریاک را به‌عنوان داروی درمانی معتادان استفاده می‌کنند. بر اساس آمارهای ستاد مبارزه با مواد مخدر جمهوری اسلامی ایران و همچنین آمار رهایی‌های کنگره۶۰، از ابتدای سال ۱۳۹۳ تاکنون تعداد زیادی از افراد با روش کاهش تدریجی DST و داروی اپیوم موفق به درمان اعتیاد خود در کنگره۶۰ و کلینیک‌های زیر نظر این کنگره شده‌اند.
شربت تریاک یکی از داروهای گیاهی ساخته‌شده الکلی است که شامل حدود ۱۰ درصد تریاک، معادل ۱ درصد مرفین است. رنگ آن قرمز مایل به قهوه‌ای بوده و طعم آن بسیار تلخ است. این شربت شامل تمامی آلکالوئیدهای تریاک، مرفین و کدئین می‌شود. به دلیل غلظت بالای مرفین، این مخلوط افیونی به‌عنوان یک ماده مخدر نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در طول تاریخ این ماده برای درمان بسیاری از بیماری‌ها به‌ویژه درد و سرفه مورد استفاده بوده است. ازآنجایی‌که این شربت تمامی آلکالوئیدهای تریاک را دارا است، به نام تریاک کامل نیز شناخته می‌شود. لادانوم به‌عنوان دارو در آمریکا و در انگلستان توسط پزشکان تجویز می‌شود. هر چند مصرف این دارو اکنون محدود به کنترل و درمان بیماری اسهال، کاهش درد و کم کردن اثرات قطع مصرف در نوزادان به دنیا آمده از مادران مصرف‌کننده هروئین و دیگر مواد مخدر است. سازمان غذا و داروی آمریکا اخیراً اعلام کرده است که میزان در دسترس بودن داروی اپیوم تینکچر دچار مخاطره شده است.
یکی از نکات مثبت شربت تریاک این است که مصرف‌کنندگان به مواد افیونی به‌راحتی به مصرف این ماده سازگاری پیدا می‌کنند؛ زیرا شناخت کاملی از این ماده دارند و از مصرف آن احساس رضایت می‌کنند. به همین دلیل ماندگاری روی این ماده برای این مصرف‌کنندگان بالا است و قطعاً زمانی که این ماده عرضه شود تعداد زیادی از معتادان علاقه‌مند خواهند بود که آن را مصرف کنند و بر روی این درمان باقی بمانند. نکته مثبت دیگر شربت تریاک این است که تنظیم دوز مصرف آن بسیار راحت است. طول عمر، خواص ماده و عوارض آن خیلی شبیه ماده تریاک است، به همین علت اکثر معتادان با آن آشنا هستند؛ ضمن این‌که عوارض جانبی متادون مانند خواب‌آوری را ندارد.
اثر کلی داروی اپیوم در عملکرد مشابه آلکالوئیدهای مختلف با اثرات مختلف است؛ درحالی‌که تجربه ثابت کرده است که آلکالوئیدها به‌تنهایی چنین عملکردی ندارند. ترکیبات شربت OT اثرات متقابل کاهنده و افزاینده بر یکدیگر دارند و یکدیگر را تعدیل می‌کنند و همین مسئله باعث شده است که OT خواص درمانی بسیار پیچیده و بی‌نظیری داشته باشد؛ بدون آنکه عارضه منفی به‌جای بگذارد. درحالی‌که هیچ یک از ترکیبات اپیوم به‌تنهایی چنین خاصیتی را ندارند. این دارو را می‌توان مولتی دارو نامید، به این دلیل که این ماده از ترکیبات دارویی بسیاری تشکیل‌شده است که هر یک می‌توانند نقش درمانی خاصی را در بازسازی سیستم‌های تخریب‌شده داشته باشند.
بیماری اعتیاد ازنظر تشکیلات هلال (سروج) در سه بخش ناقل‌های عصبی و هورمون‌های درون‌ریز و برون‌ریز تخریب ایجاد کرده و هماهنگی این سه بخش را در به تعادل رساندن فرد مصرف‌کننده مختل می‌نماید. رفتارها و حالت‌های ارادی و غیرارادی در انسان مرتبط به هماهنگ بودن این سه بخش می‌باشد. همان‌طور که می‌دانیم در بدن انسان مواد شبه افیونی، مخدرهای طبیعی تولید می‌شود که به هماهنگ بودن سه بخش ارتباط دارد. با توجه به ناشناخته بودن عملکرد فوق در بیماری اعتیاد و ناشناخته ماندن آن از دید جامعه پزشکی می‌بایست تحقیقات میدانی بسیاری در رابطه با این عملکرد هماهنگی سه بخش فوق صورت گیرد تا شناخته شود. بخش عصبی مربوط به ناقل‌های عصبی و نوروترانسمیترها بوده که در فضای بین سیناپسی عمل می‌کند. بخش هورمونی نیز شامل دو قسمت، هورمون‌های درون‌ریز، هورمون‌های برون‌ریز می‌باشد.
هورمون‌های درون‌ریز بخشی از هورمون‌ها هستند که مستقیماً وارد گردش خون می‌شوند و خود را به بافت‌های هدف نزدیک کرده و نیاز این بافت‌ها را تأمین می‌نمایند که بخشی از این هدف عملکرد هورمون‌های برون‌ریز می‌باشد. حال سؤال این است که چرا اپیوم یا اپیوم تینکچر بسیار هماهنگ با سیستم‌های فوق عمل می‌کند و چرا بیماری اعتیاد نسبت به هر نوع موادی را به‌خوبی درمان می‌نماید؟ تا به امروز مشخص‌شده است که ساختار سیستم‌ها در گیاهان، جانوران و انسان شباهت‌هایی دارند و به همین دلیل این اپیوم گیاهی با ترکیبات دارویی که خود شباهت شیمیایی به مواد شبه افیونی تولیدی انسان را دارد، درمان را پیش می‌برد.
داروهای زیادی تابه‌حال برای درمان اعتیاد تولید شده و استفاده گردیده که موفق نبوده و حتی خود معضلی برای مصرف‌کنندگان شده‌اند. ترکیبات متنوع گیاه خشخاش با عملکرد هماهنگ باعث پیشبرد درمان است و وجه تمایز آن با داروهای دیگر می‌باشد. ما می‌دانیم که داروی شیمیایی با داروی گیاهی تفاوت‌هایی دارد. داروی شیمیایی محصول لابراتواری است و مواد از جایی استخراج و ساخته‌شده و ترکیب طبیعی خود را ازدست داده است؛ اما ترکیبات دارویی گیاهی مانند اپیوم و داروهایی از این دسته خالص می‌باشد؛ زیرا تغییری در ساختار آن‌ها ایجاد نشده است.
در اپیوم (تریاک) بیش از ۲۵ نوع آلکالوئید دارویی و اسیدهای مختلف، مواد قندی و صمغ و … در کنار هم قرارگرفته‌اند و تماماً عملکرد هماهنگ را دنبال می‌کنند. هر یک وظیفه خاص خود را انجام می‌دهند و مجموعه‌ای بسیار متعادل و هماهنگ است. اگر بخواهیم یکی از این آلکالوئیدها را خارج کنیم، داروی اپیوم تأثیر اولیه را نخواهد داشت. به همین دلیل ممکن است مرفین یا کدئین که از ترکیبات اپیوم می‌باشند به‌تنهایی عوارضی داشته باشند؛ اما در داروی اپیوم عوارض آن‌ها به حداقل می‌رسد، چراکه این ترکیبات در کنار هم یکدیگر را کامل می‌کنند.
شربت تریاک با دارا بودن ترکیبات متنوع و آلکالوئیدهای مختلف به‌عنوان یک درمان مؤثر برای اعتیاد به مواد افیونی شناخته می‌شود. این دارو به دلیل خواص هماهنگ و متعادل خود می‌تواند در درمان اعتیاد بسیار مؤثر باشد. با توجه به اهمیت تحقیقات بیشتر در زمینه عملکرد شربت تریاک و تأثیرات آن بر روی سیستم‌های عصبی و هورمونی نیاز به درک بهتر از این دارو و اثرات آن بر روی بیماران احساس می‌شود. شربت تریاک نه‌تنها به‌عنوان یک درمان، بلکه به‌عنوان ابزاری برای بهبود کیفیت زندگی مصرف‌کنندگان می‌تواند موردتوجه قرار گیرد.
نویسنده: همسفر منصوره رهجوی راهنما همسفر زهرا (لژیون سوم)
ارسال: راهنمای تازه‌واردین همسفر الهام نگهبان سایت
همسفران نمایندگی سالار خمین
- تعداد بازدید از این مطلب :
134