ترس و منیت

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «اگر انسانی شخص دیگری را به‌خاطر خطای او قضا‌وت و سرزنش کند، نمی‌میرد تا خود به آن خطا مرتکب شود». در مورد قضاوت و جهالت باید بگویم که قضاوت یک‌سری پیش‌نیازهایی دارد از جمله: آگاهی، بی‌طرفی، صبر، معرفت، عدالت و ... قضاوت تنها مخصوص خداوند است؛ زیرا به تمام امور اشراف دارد و یک‌سری افرادی هم هستند که کارشان قضاوت است؛ آن‌ها بعد از سال‌ها درس خواندن، کسب تجربه و به‌دست آوردن آگاهی همه جانبه قضاوت می‌کنند که احتمال دارد خطا هم بکنند.

در فلسفه خلقت انسان، وقتی خداوند انسان را خلق و اعلام کرد که انسان ویژگی خاصی دارد که هیچ‌یک از مخلوقات دیگر آن ویژگی را ندارند، آن ویژگی اختیار او بود. خداوند فرمود: من از روح خودم در انسان دمیدم و از صفات خودم به انسان دادم؛ بنابراین او خودش تعیین می‌کند که به سمت تاریکی برود یا نور و انسان همیشه بر سر‌ دو‌راهی قرار دارد. وقتی به انسان اختیار داده شد، اینجا بود که قدرت قضاوت در او شکل گرفت که فقط در مورد مسیر خودش به قضاوت بپردازد و همراه این قضاوت یک شعبده‌ای اتفاق می‌افتد که وقتی انسان در مورد مسئله‌ای قضاوت و بعد حرکت ‌کند یک مسیر گلستان و مسیر دیگر کویر است؛ اگر به سمت گلستان حرکت کند سر از کویر در می‌آورد و اگر به سمت سختی برود در نهایت به آرامش و آسایش می‌رسد.

جهالت احتیاجی به پیش‌نیاز ندارد. جهالت مترادف نادانی است، مثل تاریکی که در آن نوری وجود ندارد. وقتی جهالت داشته باشیم در ما ناامیدی، ترس و منیت به‌وجود می‌‌آید. مشکل اینجاست در مواردی که به ما ربطی ندارد وارد قضاوت می‌شویم و در اینجا مبحث جهالت مطرح می‌شود. قضاوت زمانی شروع می‌شود که انسان اول نسبت به شخصی گمان بد می‌برد و بعد تجسس می‌کند، وارد مرحله سرزنش می‌شود، شروع به غیبت می‌کند و بعد حکم صادر می‌کند. مسئله مهمی که وجود دارد این است که هر کسی خطا را در دیگران ببیند، بذرش در وجود خودش هست و وقتی او را سرزنش و حکم برایش صادر کند، بعد از گذشت زمان، خودش هم همان خطا را انجام می‌دهد. قضاوت کردن دیگران تمام انرژی انسان را می‌گیرد و بار منفی زیادی برای انسان دارد که اگر انسان همان انرژی را صرف آموزش و خود‌سازی خودش بکند همیشه در آرامش و آسایش است.

منابع: سخنان آقای مهندس دژاکام و استاد امین

ویرایش: همسفر سمیه رهجوی راهنما همسفر نازی (لژیون چهاردهم) دبیر سایت
ارسال: همسفر گندم رهجوی راهنما همسفر شهناز (لژیون سوم) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی ستارخان