مغز شناسی به زبان ساده؛ قسمت سیزدهم

به نام خدا

مخ شناسی به زبان ساده

قسمت سیزدهم

 دوستان سلام

از نظر علوم اعصاب خواب چیست؟ و ما در آن هنگام چه میکنیم؟

ما 8 ساعت در روز 56ساعت در هفته 240 ساعت در ماه و 2920 ساعت در سال خواب هستیم ما تقریبا یک سوم از عمرمان را می خوابیم . اما واقعا در خواب ما هیچ کاری نمیکنیم ؟ بنظر اینطور میرسد در خواب شمان ما بسته است عضلات ما شل شده تنفس ما منظم و آرام است و ما به تحریکات بینایی و شنوایی پاسخ نمیدهیم اما اگر به مغز توجه نمایید و عملکرد آن را در حین خواب برسی نماییم اوضاع کاملا متفاوت است و خواهید دید که مغز بسیار فعال تر از زمان بیداری کار میکند بنابراین شما در زمان خواب بیکار نیستید

دانشمندان توانسته اند فعالیت مغز را در زمان بیداری و خواب با اتصال الکترودهای دستگاهی بنام الکتروانسفالوگراف که ثبت کننده امواج الکترو مگنتیک سطح مغز میباشد ثبت کنند و امواج مغزی افراد را برسی نمایند

مراحل خواب:

هرشب خواب ما از یک چرخه ثابت پیروی میکند امواج EEG  ( الکترو آنسفالو گرام ) در یک چرخه خواب چندین بار تغییرات شاخصی میکند .

ما دو شکل خواب پایه داریم : خواب REM  ( Rapid Eye Movement ) که در آن چشمها به سرعت حرکت پاندولی دارند و

خواب NREM   ( Non REM  )   که در آن چشمها بیحرکت میباشد  خواب REM کاهی به خواب معکوس نامیده میشود

نوزادان 50% از زمان خوابشان NREM  و 50% دیگر REM  است  . در بالغین  20% خواب در حالت  REM  میباشد و در سالمندان  15% خواب در حالت REM   و بقیه در حالت NREM  است در حالت بیداری دامنه امواج مغزی متوسط و فرکانس آن نیز متوسط است در حالت REM  دامنه بسیار کوتاه و فرکانس آن بسیار زیاد میشود و درحالت NREM  فرکانس بسیار کم و دامنه بسیار بلند میشود در تمام حالات شکل موج سینوسی میباشد
 

بیشتر رویاها در حالت REM دیده میشوند در این زمان چشمها به طرفین حرکت کرده و به سرعت برمیگردد محققین علم خواب متوجه شده اند که چنانچه فرد در این مرحله از خواب بیدار شود رویای خود را کم و بیش بیاد می آورد

شکل امواج مغزی در حالت  REM  بیشتر به حالت بیداری شبیه است تا مراحل دیگر خواب با این وجود قدرت و قوام ماهیچه ها کاملا کاهش یافته است و عضلات شل میباشند و فرد قادر به انجام فعالیت در زمان رویا دیدن نیست این بدین معنی است که افرادی که در خواب راه میروند ویا  حرکتی انجام میدهند در مرحله REM  نمیباشند و آن حرکت مربوط به رویای فرد نیست.

خواب NREM  خود به 4 مرحله تقسیم میشود که امواج مغزی در هر مرحله متفاوت است بطوری که مرحله 3و 4 خواب  NREM  به خواب امواج آهسته مشهور است در کل فرکانس امواج مغزی از مرحله 1 تا 4 کاهش مییابد در عوض دامنه آن رفته رفته افزایش خواهد داشت .

درحالی که ما خواب هستیم مغز ما یک نمودار پر شکنج از مراحل مختلف خواب را طی میکند.

زمانی که ما بخواب میرویم در ابتدای خواب مغز وارد مرحله 1 خواب NREM  میشود سپس بعد از چند دقیقه وارد مرحله2 و در یک ساعت اول به انتهای مرحله 4 چرخه اول خواب NREM  میرسد در این مرحله است که فرد نهایت آرامش عضلات و استراحت را تجربه میکند  سپس در یک ساعت بعد این مرتحل برعکس شده و به مرحله 2 میرسد ولی وارد مرحله 1 نمیشود مگر فرد از خواب بخواهد بیدار شود که در عرض چند دقیقه میتواند از مرحله 2 به 1 و بیداری وارد شود  در عوض چنانچه خواب بیش از 2 ساعت طول بکشد فرد وارد مرحله REM  شده و رویا خواهد دید و اگر در این مرحله بیدار شود رویای خود را بیاد ویآورد  و اگر خواب ادامه یابد چرخه مراحل REM  و 2 و 3و 4 و سپس برعکس یعنی 4 و 3 و 2 و REM   در هر ساعت یکبار اتفاق می افتد با این تفاوت که هرچه خواب طولانی شود مرحله 4 حذف میشود و در یک خواب 8 ساعته دوبار مرحله 4 در سه ساعت اول تکرار میشود و نهایت استراحت بدنی و مغزی در همان ابتدای خواب است اما فرد معمولا چهار یا پنج بار در طول هشت ساعت خواب رویا میبیند .

ماهیت خواب با افزایش سن تغییر میکند به این ترتیب که نوزادان بیشترین زمان خواب را دارند و حداکثر خواب REM  در زمان نوزادی است بطوری که 16 ساعت از روز را میخوابند و 8 ساعت آن را در خواب REM  و رویا دیدن هستند که این مطلب در رشد مغزی و تکمیل آموخته های آنها حائز اهمیت است در حالی که افراد 50 تا 85 سال 5 تا 6 ساعت میخوابند و فقط 45 دقیقه آن را رویا میبینند و در خواب REM  هستند

قابل توجه است که با رشد کودک از سن 4 سالگی به بعد تقریبا خواب روزانه به حداقل رسیده و حداکثر خواب کودک در شب انجام میشود

بهتر است بدانید :

در بین جانوران خفاشها با 9/19 ساعت در شبانه روز بیشترین میزان خواب و اسب و زرافه به ترتیب با 9/2 و 9/1 ساعت خواب در شبانه روز کمترین میزان خواب را دارند و انسان 8 ساعت و سگها 6/10 ساعت در شبانه روز میخوابند.

بنابر این یک انسان 75 ساله 25 سال از عمر خود را در خواب است یعنی هر یک از ما تقریبا 122 روز از 365 روز سال را خواب هستیم  ما معمولا 5 بار از 8 ساعت خواب را  رویا میبینیم  یعنی سالیانه 1825 رویا در خواب میبینیم ویا به عبارتی یک فرد 75 ساله در طول زندگی خود حدود 136875 رویا دیده است که تنها اندکی از آنها را بیاد می آورد.

دوستان خسته نباشید ادامه مطلب در قسمت بعدی با این عنوان که چرا میخوابیم ؟و آیا خواب نیاز است یا نه؟

رشیو موضوع:

• مغزشناسی به زبان ساده؛ قسمت یازدهم
• مغزشناسی به زبان ساده؛ قسمت دوازدهم

با تشکر از علاقه و نظرات شما