رویکردهای جهانی در ترک اعتیاد؛ بخش پنجم

رویکردهای متداول در ترک اعتیاد

درحال حاضر سه رویکرد مختلف برای درمان اعتیاد، خصوصا در رابطه با اعتیاد به تریاک و خانواده آن وجود دارد:

الف) جایگزینی آن با یک اپیوئید خوراکی طویل الاثر یعنی متادون یا بوپرنورفین

ب) درمانهای غیر اپیوئیدی مانند: کلونیدین یا لوفکسیدین

ج) سم زدایی سریع به کمک استفاده از یک آنتاگونیست اپیوئیدی مانند: نالترکسون

رویکرد اول: نوعی قطع مصرف و جایگزین شدن (متادون یا بوپرنورفین) درابتدا برای بیماران بسیار خوشایند می باشد و اکثر بیماران آن را ترجیح می دهند، در بیشتر کشورها این رویکرد قانونی شده است.

رویکرد دوم: این نوع داروها (کلونیدین و لوفکسیدین) رسپتورهای آدرنرژیک را تحریک کرده و در نتیجه فعالیت نورونی را کاهش می دهد و علائم قطع مصرف را کم  می کند.

رویکرد سوم: واژه سم زدایی به درمان شدید با تجویز آنتاگونیست های اپیوئیدی مانند نالترکسون اطلاق می شود و هدف؛ رهایی سریع تر از علائم قطع مصرف است اغلب نالترکسون با کلونیدین توأما مصرف می شود تا علائم قطع مصرف کمتر شوند.

سم زدایی فوق سریع به روندی یک روزه اطلاق می شود.  این مداخله شدید، به قطع مصرف ناگهانی همراه با تجویز نالترکسون تحت بیهوشی بیمار اطلاق می گردد، این نوع درمان بسیار جای تحقیق و بحث و بررسی دارد چراکه؛ بار اقتصادی و خطرات انسانی آن از سایر روشهای ترک بیشتر است.

روش کاهش متادون(تدریجی)

متادون داروی مخدر صناعی است که معمولا بصورت خوراکی دریافت می شود، در درمانهای جایگزین وکمکی در سم زدایی مواد مخدر از بدن مورد استفاده قرار می گیرد این داروی مخدر سر خوشی کمتری ایجاد کرده و گیرنده های اُپیوئیدی مغز را مهارمی کند.

   این دارو برطرف کننده علائم محرومیت از مواد مخدرهایی مانند هروئین، کراک و غیره بوده مشروط به اینکه متادون به مقدار مناسب و کافی به فرد مصرف کنندۀ مواد مخدر داده شود، تجویز این دارو می تواند علائم قطع مصرف مادۀ مخدر قبلی را 24 تا 36 ساعت مهار کرده وبیماران قادر به درک درد هستند و واکنش های احساس نیاز پا بر جا می ماند.

   مدّت اثر متادون 4 الی 6 برابر مدت اثر هروئین، تریاک و کراک می باشد. روش کاهش وقطع تدریجی ماده مخدر لزوماً روشی جدید و نوین نیست، این روش در تایلند در اوایل دهه 1800 برای ترک اعتیاد معتادان به مواد مخدر بکار می رفت.

   روش درمانی مدرن و پیشرفته! توسط پزشکان آمریکایی پروفسور وینسنت دل و ماری نیسواند در سال  1964 ابداع گردید.

   هدف از این نوع درمان، کاهش تدریجی مقدار تجویز شده داروی متادون بوده، بطوریکه فرد دیگر هیچ علائمی از سندرم محرومیت (خماری) از مواد مخدر (از جمله هروئین) را تجربه نکرده و بدنش کاملا از آن پاک شده باشد.(میزان کاهش دوز و مدت زمان مصرف آن از چند هفته تا چند ماه متفاوت است!؟)

بوپرونورفین

   بوپرنورفین از لحاظ شیمیایی یک اپیوئید است. بوپرنورفین در اکتبر سال 2002 میلادی توسط مرکز دارو و غذای آمریکا (FDA) بعنوان یک داروی مخدر برای استفاده درمانی در مورد معتادین مورد تأیید قرار گرفت.

اهداف درمانی با بوپرنورفین همان اهداف درمان با متادون هستند که عبارت است از:

الف) ممانعت از بروز علائم ونشانه های قطع مصرف اپیوئیدها (مخدرها)

ب) خوشایند کردن روند شروع اثر دارو

ج) کاهش انگیزه های مصرف غیر قانونی اپیوئیدها (مخدرها)